عوامل محیطی رشد و نمو گندم

پراکندگی جغرافیایی گندم :

گندم در دنیا بین ⁰ 60-30 عرض جغرافیایی در نیمکره شمالی و بین ⁰ 40-25 در نیمکره جنوبی کشت می شود گندم پراکندگی خیلی زیادی را در دنیا اشغال کرده است به نحوی که هر ماه در یک نقطه از دنیا رسیدن گندم و برداشت آن صورت می گیرد.

بیشترین میزان برداشت در نیمکره شمالی بین ماههای مهر ماه تا دی ماه صورت می گیرد.

حرارت :

تولیدات بسیار بالا در گندم در شرایطی به دست می آید که درجات حرارت در ابتدای رویش پایین و در مرحله رشد متوسط و در مرحله رسیدن بالا باشد. گندم پاییزه برای رویش اولیه به ⁰ C 140-100 روز درجه نیازمند است ( درجات حرارت بالای صفر) ، حداقل درجه حرارت برای جوانه زدن ⁰ C 3-1 می باشد. درجات حرارت بسیار زیاد در موقع جوانه زدن موجب از بین رفتن دانه ها خواهند گردید. در درجات حرارت ^o C 18-15رویش بسیار سریع، گیاهان شاداب و قوی می باشند، در این حالت چنانچه بارندگی به میزان mm 30 باشد سبز شدن گندم در مدت 5-4 روز می تواند صورت بگیرد. بهترین درجه حرارت جهت پنجه زنی در گندم پاییزه ^O c 10-8 می باشد. مقاومت گندم نسبت به درجات حرارت پایین در زمستان بسیار زیاد است و ارقام پاییزه تا ^o C18- الی 15- و حتی ^o C 20- در سطح گره انشعاب مقاومت دارند. هنگامی بوته های سالم گندم به مدت دو تا چهار هفته در معرض درجات حرارت نزدیک به یخ زدن قرار گیرند، تحت شرایط نور و مواد غذایی کافی، تغییرات فیزیولوژیکی در آنها صورت می گیرد که مقاومتشان را در برابر یخ زدن افزایش می دهد.

رطوبت :

گندم در نواحی بسیار متفاوت از نظر رطوبت خاک و هوا در دنیا کشت می گردد ( نواحی با بارندگی سالیانه mm 200 تا نواحی با بارندگی سالیانه mm 2500 ). بیش از 75 درصد از اراضی در دنیا که در آنها گندم کشت می گردد در مناطقی که میزان بارندگی سالیانه آنها بین 371 تا 875 میلیمتر می باشد ( نواحی نیمه خشک و نیمه مرطوب) قرار گرفته اند. گندم برای اینکه دارای یک عملکرد معمولی باشد نیاز به mm 225 بارندگی در طول مراحل رشد و نمو خود دارد ، لذا در صورتی که میزان بارندگی کمتر از این مقدار باشد آب به عنوان عاملی محدود کننده رشد و نمو گندم محسوب می شود.